Het was dus niet meer dan normaal dat we in 2021 het monumentale en complexe onderwerp van de Coronapandemie zouden behandelen. Dit jaar kijken we samen met 30.000 Europeanen, inclusief 2,000 Belgen, terug op een Covid jaar en vragen we ons af: Wat heeft de crisis met ons gedaan? Hoe heeft deze uitzonderlijke situatie onze geestelijke gezondheid beïnvloed? Wie heeft een bijzondere bijdrage geleverd om ons te helpen de crisis beetje bij beetje te boven te komen? Hoe is het gesteld met onze gezondheidsstelsels? Hebben we nu een nieuwe waardering voor onze gezondheid en zijn we bereid er meer in te investeren? Samenvattend kunnen we zeggen: De sfeer is voorzichtig optimistisch.

Als Covid ons één ding heeft geleerd, dan is het dit: Een goed functionerend zorgstelsel en de mensen die het draaiende houden zijn de ruggengraat van onze samenleving. Het is dan ook geen verrassing dat 81% van de Europeanen het eerstelijns zorgpersoneel in ziekenhuizen als de belangrijkste factor beschouwt om de pandemie te boven te komen. De ervaringen die tijdens Covid zijn opgedaan, hebben onze kijk op veel dingen veranderd: Paradoxaal genoeg heeft het er ook toe geleid dat veel Europeanen hun mening over nieuwe behandelingsmethoden in de gezondheidszorg hebben herzien.

• 71 % van de Europeanen blijft tevreden over hun zorgstelsel. Voor de Belgen is dit zelfs 89%
• Artsen en verpleegkundigen leverden de belangrijkste bijdrage in de strijd tegen Covid (81%)
• Politici worden minder betrouwbaar geacht dan farmaceutische bedrijven
• Vertrouwen in de behandeling op afstand via webcam daalt - ondanks Covid. En Belgen blijven de meest sceptische Europeanen wat betreft behandeling via webcam.

Geen enkele gebeurtenis in de recente wereldgeschiedenis heeft ons leven zo ingrijpend veranderd als de Covid-pandemie. Ieders leven werd van de ene dag op de andere overhoop gegooid. Toen Europa op slot ging, ging de bevolking in een combinatie van winterslaap en overlevingsstand, en deed een stapje terug om plaats te maken voor de mensen die de leiding hadden: vooral voor de eerstelijns gezondheidswerkers, die in de eerste plaats de opdracht hadden ons weer op de rails te krijgen. Het lijdt geen twijfel dat er veel te verwerken valt in de nasleep van de pandemie. Niet alleen de mensen die we verloren hebben, maar ook hoe er in het algemeen met de situatie is omgegaan. Covid heeft zijn stempel gedrukt op de Europeanen, zoveel is duidelijk. Maar hoe komen we hier uit? Wat hebben we geleerd? Wie zullen we vertrouwen? Wie heeft er wat in te halen na de pandemie, en wat betekent dit voor onze toekomst?

Covid heeft een behoorlijke tol geëist van de Europeanen: Van eindeloze lockdowns, contact- en bewegingsbeperkingen, of de voortdurende angst om zelf of een dierbare ziek te worden van het virus, tot thuiswerken terwijl men voor de kinderen (en zichzelf) zorgt, en ondanks alles doorgaan met het leven terwijl je je over het algemeen probeert in te houden. Het resultaat na één jaar Corona: 1 op de 4 Europeanen voelt zich extreem gestrest, zo erg dat ze moeite hebben om tot rust te komen. 1 op 3 ervaart een verhoogde angst als gevolg van de pandemie.

• Bijna 1 op de 3 Europeanen rapporteert verhoogde niveaus van angst als gevolg van de pandemie
• 1 op de 4 Europeanen heeft last van innerlijke rusteloosheid en stress, 15% heeft slaapproblemen
• Europeanen die zelf aangeven risico te hebben op burn-out blijft hoog op 54 procent
• Bij Europeanen weegt de angst om besmet te worden met COVID-19 minder dan het gemis om familie en vrienden te ontmoeten

De Europeanen stonden de afgelopen maanden voor een groot aantal uitdagingen. Maar zelfs te midden van honderdduizenden COVID-19 slachtoffers in het hele continent, ging het dagelijkse leven door, weliswaar op een fundamenteel andere manier. Naast de nieuwe organisatorische vaardigheden die nodig zijn om de klok rond kinderopvang te combineren met een baan van 9 tot 5, doemde overal het gevaar op besmet te raken met het virus. De maatregelen die werden genomen om de verdere verspreiding van COVID-19 te voorkomen, leidden ertoe dat gezinnen en vrienden gedurende lange perioden van elkaar werden gescheiden, waardoor velen zich eenzaam en geïsoleerd voelden, bestaande geestelijke gezondheidsproblemen verergerden en er ongetwijfeld nieuwe bijkwamen. Waar maakten de Europeanen zich in deze moeilijke tijden de meeste zorgen over? Wat hielp hen om sterk te blijven? Staan we al aan de vooravond van een nieuwe pandemie, namelijk die van geestelijke gezondheidsproblemen?

Mondmaskers dragen, afstand bewaren, handen wassen en regelmatig desinfecteren. Deze voorzorgsmaatregelen zijn voor ons allang een tweede natuur geworden. Covid heeft ons gedwongen onze gewoonten in veel opzichten te veranderen - maar zullen deze nieuwe gewoonten blijven bestaan? Dat lijkt waarschijnlijk: 1 op de 5 Europeanen is van plan om na Covid mondmaskers te blijven dragen, 1 op de 3 zal zich aan de aanbevolen minimumafstand blijven houden. Het grootste deel van het dagelijks leven speelt zich thuis af. Tot wie wendden de Europeanen zich voor gezondheidsadvies in de tijd van Covid? En waar kochten zij tijdens de pandemie het liefst hun geneesmiddelen?

• Belgen vertrouwen het meest op hun huisarts voor advies over geneesmiddelen, maar ook voor voedingssupplementen.

• 43% van de Europeanen koopt nog steeds het liefst geneesmiddelen in een fysieke apotheek (in België zelfs 45%)

• 22% van de Europeanen is van plan om na Covid een mondmasker te blijven dragen

• 45% van de Europeanen heeft tijdens de pandemie meer aandacht besteed aan gezonde voeding

Nu het grootste deel van het sociale leven maandenlang op een laag pitje staat, biedt Covid ons ruimschoots de gelegenheid om een stapje terug te doen en onze huidige gezondheids routines te evalueren. Het lijkt erop dat sommige gewoonten die tijdens de pandemie zijn ontstaan - of ze nu door onszelf of door de overheid zijn opgelegd - na Covid waarschijnlijk niet volledig zullen worden opgegeven. Wat hebben de Europeanen veranderd tijdens de pandemie, en welke van die veranderingen zullen waarschijnlijk blijven bestaan?

30.000 respondenten, 15 landen, 34 vragen: Het STADA-gezondheidsrapport 2021 is het meest uitgebreide gezondheidsonderzoek tot nu toe. Uitgevoerd tijdens één van de vreemdste en meest turbulente periodes in de recente geschiedenis, wilden we bij de Europeanen nagaan wat hen heeft beziggehouden tijdens de pandemie. Wie vertrouwen ze als het om gezondheid gaat? Is hun houding tegenover gezondheid en gezond leven veranderd als gevolg van Covid?

In samenwerking met het marktonderzoeksbureau Kantar hebben we van half maart tot half april 2021 de online-enquête gehouden. Per land (inclusief België) werden ongeveer 2.000 mensen tussen 18 en 99 jaar in het onderzoek opgenomen - zoals altijd representatief voor de kenmerken geslacht, regio en leeftijd.

Meer informatie over de onderzoeksopzet en methodologie van het STADA Gezondheidsrapport 2021: