Ons lichaam haalt alle noodzakelijke voedingsstoffen uit etenswaren: koolhydraten, proteïnen, vetten, vitaminen en mineralen. Maar soms kan het gebeuren dat bepaalde elementen of stofwisselingsproducten klachten veroorzaken. Dan is er sprake van een voedselintolerantie, dat zich kan uiten in huidreacties of verteringsklachten.
Kom alles te weten over voedselintoleranties:
- Een voedselintolerantie, wat is dat precies?
- Hoe ontstaan voedselintoleranties of enzymtekorten?
- De werking van verteringsenzymen, een kort overzicht
- Welke soorten intoleranties zijn er?
- Aandoeningen waarbij voedselintolerantie veelvoorkomend is
- Waaraan merk je dat je een voedselintolerantie hebt?
- Wat is het verschil tussen een voedselintolerantie en voedselallergie?
- Kan je jezelf laten testen op een intolerantie of allergie?
- Hoe kan je je klachten verminderen bij een voedselintolerantie?
Een voedselintolerantie, wat is dat precies?
Etenswaren voorzien ons van alle voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft: koolhydraten, proteïnen, vetten, vitaminen, mineralen, ... Maar heb je last van een voedselintolerantie? Dan slaagt je lichaam er niet in om bepaalde van die voedingsstoffen goed op te nemen of te verteren. Dit wordt meestal veroorzaakt door een enzymtekort hebt. Als gevolg kunnen er verschillende klachten ontstaan: hoofdpijn, spijsverteringsproblemen, jeuk of uitslag en vermoeidheid.
Een voedselintolerantie kan op elk moment ontstaan. Klachten zijn veelal afhankelijk van de hoeveelheid etenswaren je inneemt, maar vaak worden ze mettertijd erger.
Een voedselintolerantie is echter geen voedselallergie en je verwart ze best niet met elkaar, hoezeer de twee ook op elkaar lijken. Heb je een voedselallergie, dan reageert je immuunsysteem overdreven op een voedingsproduct en dat kan erg zware problemen veroorzaken. Bij een voedselintolerantie zijn er andere processen aan het werk en blijkt je lichaam niet in staat om bepaalde stoffen, zoals bijvoorbeeld lactose of histamine, af te breken. Bij een voedselintolerantie is de reactie van je lichaam dus afhankelijk van hoeveel je inneemt en minder hevig dan bij een allergie.
Hoe ontstaan voedselintoleranties of enzymtekorten?
Een voedselintolerantie ontstaat wanneer je lichaam niet voldoende stoffen (=enzymen) aanmaakt om etenswaren correct te verteren of opgenomen voedingsstoffen af te breken. Daarom noemen we een intolerantie vaak ook een enzymtekort.
Enzymen zijn van cruciaal belang voor de werking van ons menselijk lichaam: ze breken grote voedingsstoffen af in kleinere stukjes, beschermen ons lichaam tegen schadelijke stoffen, genezen onze wonden en nog veel meer. Als je lichaam een auto was, zouden de enzymen de bougies van je metabolisme zijn. Ze leveren de ontstekingsvonk die je lichaam nodig heeft om brandstoffen uit voedsel te halen.
Toch vertonen heel wat mensen een tekort aan enzymen. Dat kan tal van redenen hebben: een veranderde levensstijl in onze maatschappij, nieuwe eetgewoonten en andere externe factoren kunnen een tekort aan bepaalde enzymen blootleggen. Maar ook een voedselintolerantie kan een indicatie van een enzymtekort zijn.
De werking van verteringsenzymen, een kort overzicht
Overal in je lichaam bevinden zich enzymen: in je bloed (plasma-enzymen), in je cellen (cel-enzymen) of vrijgegeven door je lichaamscellen zodat deze hun werken kunnen doen. Deze enzymen hebben elk hun eigen functie: voedingsstoffen omzetten in energie en celonderdelen, giftige stoffen vernietigen, wonden genezen en je beschermen tegen ziekten. Een belangrijk schakel in ons lichaam dus!
Verteringsenzymen, een kort overzicht
En verteringsenzymen horen bij de belangrijkste enzymen. Zonder verteringsenzymen zouden de vitaminen, mineralen en hormonen in je lichaam hun werk niet kunnen doen. Je vindt ze in je darmen, speeksel, pancreas, maag en spijsverteringskanaal. En zoals hun naam al doet vermoeden, helpen ze voedingsstoffen in kleinere stukjes af te breken of voorkomen ze dat we schadelijke voedingsstoffen opnemen:
- Peptidasen of proteasen breken bijvoorbeeld de proteïnen of eiwitten in je voeding af.
- Amylasen verwerken koolhydraten.
- Lactase breekt lactose, ook wel melksuikers genoemd, af.
- Diamineoxidase (het DAO-enzym) breekt een teveel aan histamine af.
Ontbreekt je lichaam een specifiek enzym (van bij je geboorte of op latere leeftijd)? Dan kan je heel wat gezondheidsproblemen krijgen, zoals bijvoorbeeld een voedselintolerantie - die vaak duidt op een achterliggende aandoening. Vaak denken we er ook niet aan dat een bepaalde klacht, zoals hoofdpijn bijvoorbeeld, gerelateerd is aan een enzymtekort.
Aandoeningen waarbij voedselintolerantie veelvoorkomend is
Voedselintolerantie is een veelvoorkomend fenomeen bij bepaalde aandoeningen:
- Maagzweren
- Migraine
- Prikkelbare darmsyndroom
- Ziekte van Crohn (ontstekingsziekte van de darm)
- Reumatoïde artritis (chronische ontstekingsziekte van de gewrichten)
- Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)
- Chineesrestaurantsyndroom (via monosodiumglutamaat uit Chinees eten)
- Fenylketonurie (een tekort aan het voedingseiwit fenylalaninehydroxylase)
Je hoeft uiteraard niet meteen te panikeren. Wanneer je een voedselintolerantie hebt, duidt dat niet per se op een andere aandoening. Bij twijfel kan je altijd advies inwinnen bij een arts, die jou verder kan onderzoeken indien nodig.
Welke soorten intoleranties zijn er?
Afhankelijk van welk enzym je lichaam te kort heeft, kunnen er verschillende soorten voedselintoleranties ontstaan. Hier vind je een overzicht van de meest voorkomende:
- Lactose intolerantie. Het lichaam maakt niet voldoende lactase aan en heeft moeite om suiker in melkproducten te verteren. Dit omvat producten als boter, dessert, ijs, room, beschuit, kaas, kauwgom, aardappelpuree, tandpasta, worst, chips, paneermeel en bepaalde soepen of sauzen.
- Glutenintolerantie, waarbij je darmen bepaalde stoffen uit granen, zoals tarwe, rogge en gerst, niet goed kunnen verwerken. De klachten treden op na het eten van o.a. pasta, brood, haver, ontbijtgranen, bier, wijn, nootjes, chips, mayonaise of hagelslag.
- Fructosemalabsorptie: fruit, honing, mueslireep, frisdrank, snoepgoed, ...
- Histamine intolerantie. Je lichaam slaagt er niet in om histamine goed te verwerken en je moet oppassen met o.a. vis, schaal- en schelpdieren, avocado, spinazie, rundvlees, aubergine, zuurkool, kaas, bier en wijn.
- Tyramine intolerantie: te vinden in schimmelkaas, salami en chocolade.
- Intolerantie tegen voeding met prikkelende stoffen: pinda, ei, soja.
- Intolerantie tegen smaakversterkers, antioxidanten, vulmiddelen, conserveringsmiddelen en kleur-, geur- en smaakstoffen.
Het is belangrijk om te weten welke soorten voedselintoleranties er allemaal zijn, want zo kan je gemakkelijker bepalen van welk soort intolerantie jouw symptomen afkomstig zijn en ga je er sneller in slagen om je klachten te verminderen.
Waaraan merk je dat je een voedselintolerantie hebt?
Heb je een intolerantie voor een bepaald etenswaar? Dan kan zich dat op verschillende manieren uiten. Jammer genoeg zijn de klachten van een enzymtekort vrij algemeen, dus ook andere aandoeningen kunnen de boosdoener zijn.
Bij twijfel ga je best langs bij je huisarts, maar je kan een voedselintolerantie o.a. herkennen aan veelvoorkomende symptomen zoals:
- buikpijn,
- opgeblazen gevoel,
- winderigheid,
- uitslag (vaak met jeuk),
- vermoeidheid,
- hoofdpijn,
- spijsverteringsproblemen zoals diarree of constipatie.
Hier kan je een volledig overzicht van alle symptomen vinden.
En ook wanneer je baby na het eten van bepaalde voeding last heeft van bovenstaande symptomen, kan er sprake zijn van een voedselintolerantie. Vermoed je dat dit het geval is? Experimenteer niet, maar ga langs bij je huisarts voor een uitgebreid onderzoek dat helpt bepalen welke producten best vermeden worden.
Wat is het verschil tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie?
Bij voedselintoleranties heb je last van een enzymtekort, waardoor het lichaam bepaalde etenswaren niet kan verteren, maar bij een allergie raakt het hele immuunsysteem in de war. Door die storing worden bepaalde voedingsstoffen onterecht beschouwd als “ziektekiemen” en ontstaat er een immuunreactie in je lichaam die verschillende, vervelende symptomen kan oproepen.
De symptomen van een intolerantie lijken in eerste instantie erg op die van een allergie, maar er zijn toch enkele grote verschillen tussen de twee:
- Een allergische reactie is vaak heviger dan wanneer je intolerant bent.
- Klachten bij een voedselintolerantie zijn veelal afhankelijk van het volume aan voedingsstoffen dat je inneemt, terwijl je bij een voedselallergie vaak niet veel nodig hebt om symptomen te ontwikkelen.
- Er is een veel kortere reactietijd bij allergieën dan bij intoleranties.
Ga dus zeker na of jouw symptomen het resultaat zijn van een voedselintolerantie of voedselallergie. Dat doe je best onder begeleiding en met advies van een arts of voedingsdeskundige.
Kan je jezelf laten testen op een voedselintolerantie of allergie?
Weet je niet zo goed of je intolerantie of allergie hebt? Je huisarts of gespecialiseerde allergiediëtist helpt je graag verder. Bij twijfel kan je je laten testen op een voedselallergie. Dit wordt vastgesteld aan de hand van antilichamen.
Merk op dat er geen officiële test met terugbetaling is voor voedselintoleranties. Er zijn veel websites die beweren zo'n test te hebben, maar de werking hiervan is niet bewezen. Hoe je dan precies zeker kan zijn dat je symptomen het resultaat zijn van een intolerantie? Een vraagonderzoek en uitsluitingsdieet met voedingsdagboek.
Hoe behandel je een voedselintolerantie of enzymtekort?
Heb je last van een voedselintolerantie? Als blijkt dat je klachten veroorzaakt worden door een tekort aan bepaalde specifieke enzymen, dan heb je twee opties.
Eerst en vooral: eet geen voedingsmiddelen meer die je lichaam niet langer correct verwerkt of waartegen het je niet voldoende beschermt. Lactose-intolerant? Dan drink je best geen melk en ga je best op zoek te gaan naar alternatieven die je lichaam wel mag. Er bestaan heel wat lactosevrije producten! Een diëtist kan jou extra informeren over het lezen van voedingsetiketten en welke recepten je kan koken en je zo helpen om een gezonde levensstijl op te bouwen zonder klachten.
Toch is het niet altijd mogelijk om voedingsstoffen uit je dieet te weren. Tijdens een etentje, onderweg of op restaurant weet je niet altijd zeker of er geen slecht verteerbare stoffen op je bord liggen. En laat ons eerlijk zijn: het is vervelend als je je favoriete voeding niet meer kan eten. Denk maar aan iemand met een intolerantie voor histamine die producten zoals chocolade, kaas, vis, wijn en bier moet mijden.
Bovendien kan het ook nefast zijn voor je gezondheid om bepaalde producten niet meer te eten, want dan mis je belangrijke voedingsstoffen. Wat als je bijvoorbeeld geen zuivelproducten meer zou eten? Dan mis je het mineraal calcium en dat kan op latere leeftijd problemen met zich meebrengen. Denk maar aan osteoporose…
Gelukkig bestaat er oplossing! Je kan er namelijk voor kiezen om de ontbrekende enzymen in je lichaam weer aan te vullen met behulp van een voedingssupplement. Dergelijke supplementen verlichten je klachten en verbeteren je levenskwaliteit. Wie een voedselintolerantie heeft, kan zo dus eindelijk weer alles eten. Smakelijk!
