Fructosemalabsorptie: wanneer fructose ongezond is
Het kleinste kind weet dat fruit gezond is, maar in sommige gevallen leidt het tot problemen. Bij mensen met fructosemalabsorptie kan de fructose in fruit en veel andere etenswaren ernstige klachten uitlokken. Deze voedselintolerantie, die we ook wel intestinale fructose intolerantie noemen, kan darmkrampen, winderigheid en zelfs ernstige leverschade veroorzaken.
Hoe wordt fructose afgebroken?
In normale hoeveelheden vormt fructose gewoonlijk geen probleem voor het lichaam. Hieronder leggen we uit hoe de afbraak van deze stof precies in zijn werk gaat.
Wat is fructose?
Fructose (of fruitsuiker) is een natuurlijke vorm van suiker die vooral voorkomt in fruit, zoals pitvruchten en bessen, en in honing. Normale suiker (sacharose) bestaat ook uit 50 procent fructose en 50 procent glucose. Omdat fructose bijzonder zoet smaakt en goedkoop verwerkt kan worden, komt ze vaak voor in industrieel bewerkte etenswaren, zoals kant-en-klare maaltijden, sapjes en tal van lightproducten. Fructose wordt zo goed als volledig in de lever afgebroken, waar er bijvoorbeeld energie uit wordt gehaald.
Wat is het verschil tussen fructosemalabsorptie en fructose intolerantie?
De termen ‘fructosemalabsorptie’ en ‘fructose intolerantie’ worden vaak onterecht door elkaar gebruikt. Het zijn namelijk verschillende stofwisselingsaandoeningen.
Fructosemalabsorptie (ook wel bekend als ‘intestinale fructose intolerantie’) is een voedselintolerantie waarbij het lichaam geen fructose kan opnemen door een verstoord transport in de dunne darm. Dat leidt tot spijsverteringsproblemen zoals winderigheid en diarree, en op lange termijn zelfs tot leverschade.
Fructosemalabsorptie mag je niet verwarren met de mogelijk levensbedreigende, erfelijke fructose intolerantie, die wijst op een verstoorde fructoseafbraak.
Wat is erfelijke fructose intolerantie?
Erfelijke fructose intolerantie komt veel minder vaak voor dan fructosemalabsorptie. Bij deze aandoening is er sprake van een genetisch tekort aan het enzym aldolase B. Patiënten met erfelijke fructose intolerantie nemen wel fructose op via de darmen, maar de lever kan deze stof niet afbreken zoals het hoort. Daardoor kan zelfs een kleine hoeveelheid fructose ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken.
Aldolase B zet fructose in de lever, nieren en darmen om in kleinere deeltjes. Wanneer die verdeling door een enzymtekort niet plaatsvindt, stapelt zich fructose-1-fosfaat op in de darmen, lever en nieren. Daardoor raakt het glucosemetabolisme verstoord, wat dan weer leidt tot hypoglykemie, bloedstollingsstoornissen en mogelijk zelfs ernstige schade aan de lever, nieren en darmen.
Wat is het verband tussen fructose en een verhoogd vetgehalte in het bloed (leververvetting)?
In principe kan iedereen, ongeacht of je fructosemalabsorptie hebt, slechts een bepaalde hoeveelheid fructose tot zich nemen.
Normale hoeveelheden fructose kan het lichaam gewoonlijk moeiteloos afbreken. Maar wanneer er grote hoeveelheden fructose (meer dan 50 g per dag) in het lichaam terechtkomen, kan dit ook ongezond zijn voor mensen zonder fructose intolerantie.
Bij het opslaan van energie maakt je lever namelijk triglyceriden aan, die in de vorm van vet in het weefsel en in de lever zelf opgeslagen worden. Als je te veel fructose binnenkrijgt, leidt dit mogelijk tot een verhoogd vetgehalte in het bloed en zelfs niet-alcoholische leververvetting (NAFLD).
Begin jaren 1970 begon de Amerikaanse voedingsindustrie op grote schaal rietsuiker te vervangen door glucose-fructosestroop (high-fructose corn syrup, HFCS). Sindsdien zit fructose in snoep, kant-en-klare maaltijden en heel wat caloriearme producten.
De consumptie van fructose per persoon is de voorbije decennia met maar liefst 20 procent gestegen, net zoals obesitas. NAFLD komt tegenwoordig ook veel vaker voor, vooral in de VS, en is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van chronische leveraandoeningen.
Sorbitolintolerantie en fructose intolerantie
Naast fructose bevatten industrieel bewerkte, caloriearme etenswaren vaak ook sorbitol, een stof die tot de suikeralcoholen behoort. Net zoals fructose is sorbitol een suikervervanger.
Ook bij sorbitolintolerantie raakt het afbraakproces in de dunne darm zodanig verstoord dat de suiker niet (voldoende) afgebroken kan worden.
Het lichaam reageert vervolgens met buikkrampen, winderigheid of diarree. Wie aan fructosemalabsorptie lijdt, moet ook sorbitol volledig uit zijn dieet schrappen.
Oorzaken van fructosemalabsorptie
Fructosemalabsorptie kan erfelijk zijn of mettertijd ontstaan. Deze aandoening is vaak te ijten aan een fructoserijk eetpatroon, waarbij het lichaam meer fructose binnenkrijgt dan het kan verwerken. De ernst van de intolerantie is voor iedereen anders en kan enkel per patiënt worden bepaald.
